Trong những năm gần đây, card đồ họa ngày càng trở nên to lớn và nặng nề hơn, nguyên nhân chính là do nhu cầu điện năng tăng cao và đòi hỏi các giải pháp tản nhiệt “khủng” để kiểm soát nhiệt độ. Lần đầu tiên tôi sở hữu một chiếc GPU 3 khe cắm là vào năm 2020, khi tôi xây dựng chiếc PC gaming hiện tại của mình. Tôi đã chọn Asus ROG Strix 3090, một lựa chọn có vẻ tốt nhất thời điểm đó vì hiệu suất làm mát là ưu tiên hàng đầu. Tuy nhiên, sau hơn hai năm sử dụng một chiếc card đồ họa dày và nặng như vậy, tôi đã quyết định chuyển sang một mẫu tản nhiệt nước 2 khe mỏng hơn khi nâng cấp lên RTX 4090 vào năm 2022.
Ban đầu, tôi thực sự ấn tượng về khả năng tản nhiệt của RTX 3090, ngay cả khi hoạt động dưới tải nặng. Kích thước lớn dường như là một sự đánh đổi xứng đáng, đặc biệt khi tôi sống ở một quốc gia có khí hậu nóng ẩm. Nhưng theo thời gian, một số vấn đề phát sinh đã bắt đầu làm tôi khó chịu, khiến tôi nhận ra rằng có nhiều yếu tố cần cân nhắc hơn ngoài hiệu suất làm mát. Nhìn lại, tôi không hề hối hận khi mua Strix 3090, nhưng trải nghiệm đó chắc chắn đã giúp tôi nhận thức rõ hơn về những đánh đổi đi kèm khi lắp đặt một chiếc GPU 3 khe đồ sộ.
1. Hiện tượng cong vênh GPU (GPU sag) sau thời gian dài sử dụng
Không có giá đỡ phù hợp, cong vênh là điều không thể tránh khỏi về lâu dài
Card đồ họa 3 khe cắm không chỉ dày hơn mà còn nặng hơn đáng kể so với các phiên bản 2 khe. Tôi đã học được một bài học khó khăn rằng trọng lượng tăng thêm của chúng cần có sự hỗ trợ bổ sung để duy trì trạng thái cân bằng về lâu dài. Đây là một trong những lý do tại sao các mẫu GPU và thậm chí cả vỏ case máy tính mới hơn đều được trang bị các khung chống cong vênh (anti-sag brackets) để hỗ trợ đúng cách. Thật không may, chiếc ROG Strix RTX 3090 của tôi không đi kèm với giá đỡ GPU, và mặc dù vỏ case Phanteks P500A của tôi có một chiếc, nhưng nó không được thiết kế đủ tốt để hỗ trợ hiệu quả, nên tôi đã không sử dụng.
Khi mới lắp đặt GPU, tôi không nhận thấy bất kỳ sự cong vênh nào và cho rằng mọi thứ sẽ ổn. Nhưng sau gần một năm, hiện tượng cong vênh đã trở nên rõ ràng, và đến khi tôi nâng cấp lên RTX 4090, nó trông khá tệ. Điều này chưa bao giờ là vấn đề khi tôi sử dụng Strix GTX 1060 trong gần bốn năm, vì đó là một chiếc card 2 khe. Nhìn lại, tôi có thể đã đặt mua một giá đỡ chống cong vênh của bên thứ ba từ Amazon, nhưng lúc đó tôi không nghĩ một độ nghiêng nhẹ lại quan trọng đến vậy. Sau này, tôi mới biết rằng áp lực kéo xuống liên tục lên khe cắm PCIe của bo mạch chủ có thể gây hỏng hóc vĩnh viễn nếu không được xử lý. Giờ đây, khi đã chuyển sang chiếc RTX 4090 tản nhiệt nước 2 khe, hiện tượng cong vênh GPU là điều cuối cùng tôi phải bận tâm.
2. Khe cắm PCIe thứ hai trở nên không thể truy cập
Không đủ không gian để cài đặt card mở rộng như Elgato 4K Pro
Điều này có thể không phải là vấn đề lớn đối với hầu hết mọi người, nhưng với một người muốn phát trực tiếp game trên Twitch bằng card capture chuyên dụng, đây là một hạn chế đáng thất vọng. Tôi đã để mắt đến Elgato 4K60 Pro khi xây dựng PC, nhưng với chiếc card đồ họa 3 khe được lắp đặt, khe cắm PCIe thứ hai trên bo mạch chủ của tôi đã bị chặn hoàn toàn. Chắc chắn, bạn có thể lập luận rằng tôi có thể sử dụng khe PCIe x4 thứ ba, nhưng điều đó sẽ khiến card capture nằm ngay bên dưới GPU, hạn chế luồng khí và có khả năng làm tăng nhiệt độ.
Để mọi thứ tệ hơn, vỏ case của tôi không để lại nhiều khoảng trống giữa khe PCIe thứ ba và tấm che nguồn (PSU shroud). Ngay cả khi tôi cố gắng nhét được card capture vào, việc đi dây sẽ trở thành một cơn ác mộng. Cuối cùng, tôi đành phải chấp nhận một chiếc card capture USB như Elgato HD60 S+, vốn chỉ có khả năng ghi hình 1080p thay vì 4K. Vì vậy, nếu bạn đang có kế hoạch lắp đặt các loại card capture hay sound card cao cấp, ví dụ như Creative Sound BlasterX AE-5 Plus, hãy lưu ý rằng một chiếc GPU 3 khe cắm hoặc lớn hơn có thể hạn chế nghiêm trọng khả năng linh hoạt lắp đặt của bạn.
Card đồ họa NVIDIA RTX 4080 Super FE che kín các khe cắm PCIe trên bo mạch chủ
3. Gắn dọc (Vertical Mounting) không phải là giải pháp tối ưu
GPU 3 khe và lớn hơn thường nằm quá gần nắp hông
Khi chúng ta thảo luận về hiện tượng cong vênh GPU trước đó, có lẽ bạn đã tự hỏi tại sao tôi không cân nhắc việc gắn dọc GPU thay vào đó. Nhưng vấn đề là, đây không phải lúc nào cũng là một giải pháp khả thi. Những chiếc GPU lớn hơn này, khi được gắn dọc, thường nằm quá gần tấm kính hoặc nắp hông của vỏ case, đặc biệt là trong các vỏ case mid-tower như Phanteks P500A mà tôi đang sử dụng. Nếu không có đủ khoảng trống giữa card đồ họa và tấm nắp hông, bạn có thể vô tình làm nghẹt hoàn toàn luồng khí đến quạt GPU.
Khi tôi thử cấu hình này trong vài ngày, tôi nhận thấy nhiệt độ GPU tăng 7-10 độ C khi chơi các tựa game AAA. Điều này hoàn toàn không lý tưởng, đặc biệt là khi tôi sống ở một quốc gia nóng. Ở nhiệt độ cao hơn, các GPU hiện đại có xu hướng giảm tốc độ xung nhịp boost của chúng, điều này ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu suất. Và đừng quên rằng các cáp riser PCIe cũng có những vấn đề riêng. Không phải tất cả chúng đều có thể xử lý hiệu quả tốc độ PCIe 4.0 hoặc 5.0, vì vậy nếu bạn mua loại rẻ tiền, bạn có thể gặp phải tình trạng tín hiệu không ổn định hoặc treo máy dưới tải nặng.
Hình ảnh một bộ máy tính chơi game màu trắng với card đồ họa được gắn dọc (vertical mount)
Hiệu suất làm mát tốt hơn đi kèm với những đánh đổi
Không thể phủ nhận rằng các GPU 3 khe cắm với ba quạt thường mang lại hiệu suất làm mát tốt hơn, nhưng chúng cũng không phải là không có những bất tiện riêng. Khe cắm PCIe thứ hai ngay lập tức trở nên không thể truy cập, và bạn sẽ cần chi tiền cho một giá đỡ GPU hoặc một cáp riser PCIe để gắn dọc. Trong một số trường hợp, bạn thậm chí có thể cần xem xét lại cấu hình luồng khí trong thùng máy. Liệu tôi có quay lại dùng GPU 3 khe cắm không? Hy vọng là không, ít nhất là cho đến khi tôi không còn lựa chọn nào khác. Nhưng hiện tại, tôi vẫn có thể chọn mua Nvidia RTX 5090 Founders Edition nếu tôi thực sự cần một chiếc GPU 2 khe. Chắc chắn, nó có thể chạy nóng hơn một chút so với các biến thể 3.75 khe từ Asus, MSI và Gigabyte, nhưng ít nhất tôi sẽ có được sự linh hoạt rất cần thiết.
Bạn nghĩ sao về những chiếc card đồ họa kích thước lớn? Bạn có gặp phải những vấn đề tương tự không, hay có giải pháp nào tối ưu hơn? Hãy chia sẻ ý kiến và kinh nghiệm của bạn trong phần bình luận bên dưới nhé!
