Bạn có biết rằng mình có thể tạo các ổ đĩa ảo ngay trên hệ điều hành Windows? Đây là một tính năng mạnh mẽ và ít được biết đến, đã có mặt từ Windows 8. Có thể bạn đã từng thấy những tệp có phần mở rộng VHD hoặc VHDX cùng biểu tượng ổ cứng trên máy tính và tự hỏi chúng là gì. Đó chính là ổ đĩa ảo, được người dùng tạo ra cho nhiều mục đích khác nhau, và bạn cũng có thể dễ dàng tạo chúng. Tại 123thuthuat.com, chúng tôi thường xuyên sử dụng ổ đĩa ảo để chia sẻ tệp từ máy tính chủ đến máy ảo (VM) thông qua các phần mềm như Hyper-V hoặc VirtualBox. Ổ đĩa ảo còn mang lại tính di động cao, cho phép bạn dễ dàng di chuyển chúng giữa các hệ thống. Ngoài môi trường ảo hóa, chúng còn cực kỳ hữu ích cho các nhà phát triển phần mềm, những người đam mê xây dựng hệ thống “home lab” và các quản trị viên IT chuyên nghiệp.
Ổ đĩa ảo đơn giản là một ổ đĩa mà bạn tạo ra trên Windows, hoạt động hoàn toàn giống như một ổ đĩa vật lý thực sự. Bạn có thể lưu trữ tệp và thư mục trên chúng, cũng như trên một ổ cứng thông thường. Từ tài liệu, video, hình ảnh cho đến các phần mềm ứng dụng, tất cả đều có thể được lưu trữ trên ổ đĩa ảo. Thậm chí, bạn còn có thể cài đặt toàn bộ hệ điều hành như Windows hoặc Linux trên đó, sử dụng tính năng ảo hóa hoặc khởi động trực tiếp (native booting). Tuy nhiên, hiệu suất và chức năng có thể khác nhau tùy thuộc vào tài nguyên hệ thống và hệ điều hành máy chủ của bạn.
Khám phá ổ đĩa ảo: VHD và VHDX là gì?
Ổ đĩa ảo là một tệp hình ảnh đĩa được tạo ra trên ổ cứng vật lý của bạn, có khả năng mô phỏng hoạt động của một ổ cứng thực. Điều này cho phép người dùng có thêm không gian lưu trữ linh hoạt, tách biệt các ứng dụng hoặc hệ điều hành, mà không cần mua thêm phần cứng. Khái niệm về ổ đĩa ảo đã mở ra nhiều cánh cửa cho việc quản lý dữ liệu và môi trường làm việc hiệu quả hơn.
Có hai định dạng chính cho ổ đĩa ảo là VHD và VHDX. VHD (Virtual Hard Disk) là định dạng cũ hơn, ra đời cùng với Windows Vista và được sử dụng rộng rãi. Nó hỗ trợ dung lượng tối đa lên đến 2040GB (khoảng 2TB) và rất phù hợp để cung cấp thêm không gian lưu trữ cho các máy ảo hoặc để chứa dữ liệu phụ trợ.
VHDX (Virtual Hard Disk v2) là định dạng mới hơn, được giới thiệu cùng với Windows Server 2012 và Windows 8. Định dạng này mang lại nhiều cải tiến đáng kể so với VHD. Điểm nổi bật nhất là khả năng hỗ trợ dung lượng lên tới 64TB, lý tưởng cho các môi trường máy chủ quy mô lớn và trung tâm dữ liệu. Ngoài ra, VHDX còn được tối ưu để hoạt động hiệu quả hơn trên các ổ đĩa có kích thước sector lớn (4KB) và cung cấp khả năng bảo vệ dữ liệu tốt hơn trong trường hợp mất điện đột ngột, giúp giảm thiểu rủi ro hỏng hóc hoặc mất mát dữ liệu.
Tạo ổ đĩa ảo trên Windows 11 (và các phiên bản khác) thật dễ dàng
Việc tạo ổ đĩa ảo đã trở nên đơn giản hơn nhiều, đặc biệt là với Windows 11 phiên bản 23H2 trở lên. Mặc dù bạn vẫn có thể sử dụng phương pháp truyền thống qua tiện ích Quản lý Đĩa (Disk Management), Microsoft đã bổ sung một cách thức trực quan hơn trong ứng dụng Cài đặt (Settings).
Để tạo VHD/VHDX, bạn có thể mở ứng dụng Cài đặt và điều hướng đến Hệ thống (System) -> Lưu trữ (Storage) -> Cài đặt lưu trữ nâng cao (Advanced storage settings) -> Ổ đĩa và phân vùng (Disks and volumes). Tại đây, bạn sẽ thấy nút Tạo VHD (Create VHD) hoặc Tạo ổ đĩa Dev Drive (Create Dev Drive) nếu bạn là nhà phát triển.
Khi nhấn vào nút tạo, một cửa sổ sẽ hiện ra yêu cầu bạn đặt tên cho tệp VHD hoặc VHDX, chọn vị trí lưu trữ, xác định kích thước đĩa, định dạng và chọn kiểu cố định (Fixed) hoặc động (Dynamic). Kiểu cố định sẽ chiếm toàn bộ dung lượng đã đặt ngay lập tức, trong khi kiểu động sẽ chỉ mở rộng khi cần thiết để đáp ứng nhu cầu lưu trữ của bạn. Sau khi điền các thông tin, nhấp vào nút Tạo (Create).
Tiếp theo, bạn cần chọn kiểu phân vùng. GPT (GUID Partition Table) là lựa chọn hiện đại và được khuyến nghị, đặc biệt nếu bạn có ý định sử dụng ổ đĩa ảo cho mục đích lưu trữ hoặc cài đặt hệ điều hành UEFI. MBR (Master Boot Record) thường được dùng cho các hệ thống cũ hơn hoặc khi cài đặt hệ điều hành theo kiểu BIOS Legacy. Sau khi chọn, nhấp Khởi tạo (Initialize). Xác nhận nhãn ổ đĩa, chọn một ký tự ổ đĩa chưa được sử dụng, lựa chọn hệ thống tệp như FAT32, NTFS hoặc ReFS, rồi nhấp vào nút Định dạng (Format) để hoàn tất quá trình tạo ổ đĩa ảo.
Biến ổ đĩa ảo thành thư mục bảo mật với BitLocker
Windows không cung cấp cách tích hợp để đặt mật khẩu và mã hóa trực tiếp cho một thư mục mà không cần nén nó. Mặc dù việc nén thư mục có thể bảo vệ dữ liệu, nhưng lại khá bất tiện vì bạn phải giải nén mỗi khi muốn truy cập. Thay vào đó, bạn có thể tận dụng tính năng ảo hóa tích hợp để tạo một ổ đĩa ảo và biến nó thành một “thư mục bảo vệ bằng mật khẩu” hiệu quả.
Bạn có thể mở ứng dụng Cài đặt và tạo một ổ đĩa ảo VHDX, đặt nó ở chế độ mở rộng động (dynamically expanding) nếu bạn có kế hoạch thường xuyên thêm tệp vào đó. Sau khi ổ đĩa ảo được tạo, bạn cần thêm mã hóa BitLocker cho nó. Quá trình này tương tự như việc áp dụng BitLocker cho một ổ đĩa vật lý: truy cập Control Panel, tìm BitLocker Drive Encryption và làm theo các bước hướng dẫn. Khi đã thiết lập BitLocker, bạn sẽ cần nhập mật khẩu mỗi lần để truy cập vào ổ đĩa ảo đó, đảm bảo rằng dữ liệu của bạn được bảo mật tuyệt đối.
Chia sẻ dữ liệu hiệu quả qua mạng với ổ đĩa ảo
Đôi khi, việc tạo một ổ đĩa ảo trở thành giải pháp lý tưởng để chia sẻ tệp tin với các máy tính khác trong cùng mạng nội bộ. Chẳng hạn, từ máy tính chính của tôi đặt ở tầng trên trong văn phòng, việc chia sẻ các tệp lớn đến một thiết bị khác ở tầng hầm trở nên vô cùng hiệu quả. Khả năng truy cập từ xa vào dữ liệu hoặc các máy ảo không còn đòi hỏi các thiết bị lưu trữ vật lý như ổ đĩa flash. Hơn nữa, ổ đĩa ảo còn cho phép tôi thêm các tệp từ nhiều thiết bị khác nhau trong mạng vào cùng một ổ đĩa chung. Mặc dù có nhiều cách khác để chia sẻ dữ liệu, nhưng không phải tất cả các tệp đều được lưu trữ ở cùng một vị trí, và ổ đĩa ảo mang lại sự linh hoạt đáng kể trong trường hợp này.
Thiết bị mạng bao gồm các bộ chuyển mạch (switch) và bộ điều chỉnh điện áp (AVR) trong tủ rack, minh họa việc chia sẻ ổ đĩa ảo qua mạng.
Ổ đĩa ảo: Giải pháp tiết kiệm chi phí cho lưu trữ
Trong bối cảnh giá cả của SSD, USB và ổ đĩa cứng vật lý ngày càng phải chăng, việc tiết kiệm chi phí vẫn luôn là một ưu tiên, đặc biệt nếu bạn đang xây dựng một “home lab” cá nhân hoặc quản lý một mạng lưới doanh nghiệp lớn. Một lợi ích rõ ràng của ổ đĩa ảo là bạn không cần phải mua thêm phần cứng vật lý, điều này trực tiếp làm giảm chi phí ban đầu.
Hơn nữa, ít phần cứng hơn cũng đồng nghĩa với việc ít điểm lỗi tiềm ẩn hơn trong hệ thống của bạn. Tuy nhiên, điều này cũng đặt ra một lưu ý quan trọng: nếu ổ đĩa vật lý mà bạn tạo các tệp VHD/VHDX bị hỏng, tất cả dữ liệu trên các ổ đĩa ảo đó cũng sẽ bị ảnh hưởng. Do đó, việc tuân thủ các phương pháp hay nhất về sao lưu dữ liệu và hệ thống vẫn là vô cùng cần thiết để đảm bảo an toàn cho thông tin của bạn.
Hai ổ đĩa cứng vật lý xếp chồng lên nhau, tượng trưng cho chi phí lưu trữ phần cứng so với ổ đĩa ảo.
Ứng dụng hữu ích của ổ đĩa cứng ảo (VHD hoặc VHDX)
Tính năng ảo hóa Hyper-V tích hợp sẵn trong Windows cho phép bạn tạo ra một ổ đĩa ảo mà bạn có thể sử dụng theo nhiều cách khác nhau. Khả năng bảo vệ dữ liệu quan trọng bằng mật khẩu và lợi ích về hiệu quả chi phí đã khiến chúng tôi rất ủng hộ việc sử dụng ổ đĩa ảo. Hơn nữa, nhờ khả năng tạo VHD trực tiếp từ ứng dụng Cài đặt trên Windows 11, việc này giờ đây còn thuận tiện hơn rất nhiều mà không cần phải tìm kiếm trong Disk Management.
Ổ đĩa ảo mang lại tính di động và linh hoạt cao trong các môi trường quy mô lớn, dễ dàng chia sẻ qua mạng, cung cấp khả năng sao lưu và bảo mật hiệu quả, đồng thời tiết kiệm chi phí. Mặc dù có một số hạn chế như hiệu suất có thể chậm hơn so với SSD vật lý và hỗ trợ khởi động trực tiếp (native boot) cho Windows còn hạn chế, nhưng với những lợi ích vượt trội đã được trình bày, 123thuthuat.com khuyến khích bạn nên tự mình tạo và khám phá những khả năng mà ổ đĩa ảo mang lại. Hãy thử ngay hôm nay để tối ưu hóa việc quản lý dữ liệu và hệ thống của bạn!
