Trong thế giới công nghệ phát triển không ngừng, việc nâng cấp linh kiện máy tính cá nhân là một điều tất yếu để theo kịp các tựa game hay ứng dụng mới nhất. Từ việc sở hữu những CPU mạnh mẽ, tiên tiến đến các card đồ họa (GPU) hiệu năng cao, người dùng PC luôn có xu hướng tìm kiếm trải nghiệm tốt nhất. Tuy nhiên, sau mỗi lần nâng cấp, chúng ta thường phải đối mặt với một vấn đề chung: làm gì với CPU cũ hay GPU cũ không còn sử dụng? Thay vì để chúng bám bụi trong ngăn kéo hoặc tìm cách bán lại (đặc biệt là GPU thường có giá trị tốt trên thị trường thứ cấp), tại sao không biến chúng thành những dự án DIY đầy sáng tạo và hữu ích?
Việc tái sử dụng một chiếc PC cũ đã hoàn chỉnh thường dễ dàng hơn nhiều, nhưng tìm cách tận dụng riêng một CPU hoặc GPU cũ có thể khó khăn hơn, bởi bạn có thể không muốn đầu tư thêm vào các linh kiện khác để tạo thành một bộ PC hoàn chỉnh. Với vai trò là chuyên gia công nghệ của 123thuthuat.com, chúng tôi đã tổng hợp một số ý tưởng độc đáo, bên cạnh những lựa chọn phổ biến, để giúp bạn “hồi sinh” những linh kiện này, mang lại cho chúng một giá trị sử dụng mới.
5 Ý Tưởng Sáng Tạo Để Tái Sử Dụng CPU và GPU Cũ
1. Biến CPU/GPU Cũ Thành Máy Chủ Đa Phương Tiện (Media Server)
Một trong những cách hiệu quả nhất để tận dụng phần cứng cũ là biến chúng thành một máy chủ đa phương tiện cá nhân. Đây có thể là một hệ thống PC cấu hình thấp chỉ với CPU, nhưng việc bổ sung thêm một card đồ họa cũ để tăng tốc quá trình chuyển mã (transcoding) sẽ làm cho trải nghiệm trở nên mượt mà hơn rất nhiều. Chuyển kho dữ liệu phim ảnh, chương trình TV khỏi PC chính của bạn sẽ giải phóng tài nguyên hệ thống cho các tác vụ khác. Hơn nữa, bạn có thể tích hợp thêm các dịch vụ khác vào máy chủ này nếu muốn tìm hiểu sâu hơn về tự lưu trữ (self-hosting).
Chỉ với một chút chi phí đầu tư ban đầu, cặp đôi CPU và GPU cũ của bạn có thể trở thành công cụ giúp giảm đáng kể chi phí đăng ký các dịch vụ phát trực tuyến, đồng thời là nơi an toàn để lưu trữ video và ảnh gia đình. Mặc dù Plex có lẽ là cái tên quen thuộc nhất trong lĩnh vực phần mềm máy chủ đa phương tiện tại nhà, nhưng cũng có rất nhiều lựa chọn khác. Jellyfin là một trong số đó, một lựa chọn mã nguồn mở phổ biến hiện nay. Jellyfin cung cấp nhiều plugin để nâng cao trải nghiệm xem và không quá khó để thiết lập hơn Plex. Điều quan trọng nữa là Jellyfin có thể chạy trên phần cứng khiêm tốn, vì vậy CPU và GPU cũ của bạn hoàn toàn đủ khả năng.
2. Tái Chế CPU/GPU Thành Móc Khóa Độc Đáo
Đôi khi, chiếc CPU cũ trong hộp linh kiện của bạn bị hỏng hoặc đã quá lỗi thời, không còn giá trị để sử dụng vào mục đích khác. Trong trường hợp đó, hãy thể hiện sự khéo léo của mình và biến nó thành một vật dụng hữu ích, ví dụ như một chiếc móc khóa mới. Nếu bạn có một chiếc CPU AMD cũ với các chân cắm (pin), bạn sẽ không muốn nó cọ vào túi quần, nhưng bạn có thể cạo bỏ các chân cắm bằng tua vít nếu vẫn muốn biến nó thành móc khóa. Hãy khoan một lỗ ở một góc của bảng mạch (PCB) với mũi khoan đủ lớn để vòng chìa khóa có thể đi qua, và bạn đã có một chiếc móc khóa độc đáo, khó bị thất lạc.
Bạn cũng có thể làm tương tự với GPU, nhưng quá trình này phức tạp hơn nhiều, vì bạn cần tách lõi GPU ra khỏi bảng mạch PCB. Một khẩu súng nhiệt, trạm hàn lại (reflow station) hoặc thậm chí là lò nướng đặt ở 230 độ C có thể làm tan chảy lớp thiếc hàn. Sau đó, bạn chỉ cần nhẹ nhàng đẩy chip silicon và đế mạch ra khỏi PCB. Khoan một lỗ ở một góc như trước, và bạn sẽ có một chiếc GPU trong túi.
3. Đóng Khung Linh Kiện Cũ Làm Vật Trang Trí Nghệ Thuật
Đôi khi, cách tốt nhất để tận dụng phần cứng cũ là trưng bày chúng. Dù là để tưởng nhớ bộ PC đầu tiên bạn tự xây dựng hay một tựa game đáng nhớ mà bạn cuối cùng cũng có thể chơi được nhờ lần nâng cấp đó, việc đặt GPU hoặc CPU của bạn vào một hộp khung ảnh (shadow box) để treo lên tường là một cách tuyệt vời để tái sử dụng những linh kiện này. Đây chính là điều mà con trai của một Redditor đã làm với chiếc GPU cũ, card âm thanh, CPU, RAM và một quạt tản nhiệt của mình, và nó đã trở thành một tác phẩm nghệ thuật tuyệt vời trên bức tường.
Nếu bạn có nhiều linh kiện hơn, bạn có thể tạo một “đài tưởng niệm sống” cho mọi card đồ họa bạn từng sở hữu, giống như một Redditor khác đã treo hàng chục chiếc trên tường văn phòng của mình. Ngay cả Microsoft cũng có một bức tường GPU được trưng bày trong văn phòng nhóm Direct3D, hay nói đúng hơn là cả một hành lang. Bài đăng từ năm 2019 cho thấy họ đã có 402 chiếc GPU khác nhau từ 35 năm lịch sử phần cứng PC đáng kinh ngạc. Không biết bây giờ họ đã treo thêm bao nhiêu chiếc nữa.
Ba khung ảnh nghệ thuật treo tường chứa CPU, GPU và các linh kiện máy tính cũ được sắp xếp đẹp mắt
4. Xây Dựng PC Cổ Điển (Retro PC) Để Chơi Game Cũ
Nếu bạn từng tìm thấy đĩa CD của một trò chơi cũ yêu thích trong ngăn kéo khi dọn dẹp và quyết định thử xem nó có chạy được trên PC chơi game hiện tại của mình không, bạn có thể đã gặp phải một vài vấn đề. Đó là chưa kể đến việc nhiều PC hiện đại không còn có ổ đĩa quang. Có thể trò chơi không hỗ trợ độ phân giải cao của màn hình mới, hoặc sử dụng cơ chế bảo vệ bản quyền lỗi thời không tương thích với các hệ điều hành hiện đại, hoặc bạn có thể nhận được thông báo đơn giản “Ứng dụng này không thể chạy trên PC của bạn” khi cố gắng cài đặt.
Bạn có thể thiết lập một trình giả lập như EmulationStation và chơi chúng trên phần cứng hiện đại, nhưng giả lập vẫn chưa hoàn hảo và có thể không hoạt động với mọi tựa game. Tuy nhiên, nếu CPU và GPU cũ của bạn đủ “cổ”, bạn có thể cài đặt Windows XP, Windows 7 hoặc thậm chí là MSDOS để chơi những trò chơi đó trên phần cứng đúng thời kỳ mà không phải lo lắng về những trục trặc của giả lập.
Bộ điều khiển chơi game cầm tay và màn hình hiển thị giao diện EmulationStation, gợi nhớ trải nghiệm chơi game retro
Bạn có thể gặp một số điều kỳ lạ khi sử dụng hệ điều hành cũ, và có lẽ bạn sẽ không muốn giữ nó kết nối Internet quá lâu, ít nhất là không có tường lửa phần cứng bảo vệ mạng của bạn. Tuy nhiên, đây là một cách tuyệt vời để chơi lại những trò chơi mà bạn đã lớn lên cùng, đồng thời tái sử dụng phần cứng mà lẽ ra đã bị loại bỏ.
5. Tự Tay Tạo Ảnh Chụp Cắt Lớp (Die Shot) Chip Silicon
Nếu bạn dành đủ thời gian trên bất kỳ trang web công nghệ nào, bạn sẽ bắt gặp những bức ảnh chụp cắt lớp (die shot) tuyệt đẹp, óng ánh của các CPU, GPU và các chip khác nhau. Rất nhiều trong số này (và các phiên bản có chú thích trên các trang Wikipedia về CPU) đến từ một nhiếp ảnh gia tên là Fritzchens Fritz. Thực sự có một điều gì đó kỳ diệu khi có thể nhìn thấy các khối cấu tạo nên các linh kiện vận hành máy tính của chúng ta, và đây là điều mà bất kỳ ai cũng có thể học cách làm.
Phần cứng máy tính được làm từ nhiều vật liệu độc hại khác nhau, và bạn sẽ tiếp xúc với chúng trong quá trình tháo lõi silicon và mài nó để chụp ảnh. Hãy luôn đeo thiết bị bảo hộ, như mặt nạ phòng độc để tránh khói và bụi, cùng với găng tay.
Cận cảnh chi tiết chip GPU Nvidia Turing với cấu trúc mạch vi điện tử phức tạp, minh họa vẻ đẹp của die shot
Vì bạn sẽ phá hủy silicon trong quá trình này, điều này không được khuyến nghị với phần cứng còn hoạt động gần đây. Ít nhất, không phải cho đến khi bạn thành thạo quy trình. Để luyện tập, bạn có thể “delid” chiếc CPU cũ hoặc tháo lõi GPU, làm nóng nó để tách chip ra khỏi PCB một cách cẩn thận, và sau đó bắt đầu mài nhẹ nhàng các lớp trên cùng của lõi, như bạn có thể thấy trong video hướng dẫn.
Cuối cùng, bạn sẽ đến được các lớp mà bạn muốn nhìn thấy và bắt đầu thấy ánh sáng cầu vồng phát ra từ các bóng bán dẫn riêng lẻ và các cấu trúc khác tương tác với ánh sáng trong phòng của bạn. Giờ là lúc lấy máy ảnh ra và chụp những bức ảnh die shot đẹp tuyệt vời mà bạn chỉ từng thấy trong ảnh của người khác.
Kết Luận
Ngay cả khi CPU hay GPU cũ của bạn không còn đủ sức mạnh để vận hành các ứng dụng hiện đại, chúng vẫn có thể được tái sử dụng cho các dự án DIY đầy thú vị và mang lại giá trị bất ngờ. Từ việc thực hành nhiếp ảnh chip silicon độc đáo cho đến việc tạo ra một “bảo tàng sống” về hành trình máy tính của chính bạn, những mảnh PCB và silicon cũ kỹ này vẫn có thể tạo nên sự kinh ngạc. Hãy để sự sáng tạo của bạn bay xa và biến những linh kiện tưởng chừng đã hết thời này thành những vật phẩm ý nghĩa, mang đậm dấu ấn cá nhân. Đừng ngần ngại chia sẻ ý tưởng tái sử dụng linh kiện công nghệ của bạn cùng 123thuthuat.com nhé!
