Câu hỏi “Nên chi bao nhiêu tiền cho một bo mạch chủ?” có lẽ đã khiến mọi người tự lắp ráp PC phải băn khoăn ít nhất một lần. Mặc dù bo mạch chủ không trực tiếp đóng góp vào hiệu suất hoạt động của máy tính, bạn cũng không thể chỉ chọn đại một chiếc rẻ nhất trên thị trường. Luôn cần có sự cân bằng hợp lý, nhưng tuyệt đối đừng lãng phí tiền vào những tính năng “cao cấp” vô nghĩa mà bạn sẽ chẳng bao giờ dùng đến. Với kinh nghiệm lâu năm trong lĩnh vực công nghệ, tôi có danh sách riêng về những tính năng không cần thiết, những điều không bao giờ đáng để bạn chi thêm tiền cho một chiếc bo mạch chủ đắt đỏ. Hãy cùng đi sâu vào chi tiết.
1. PCB Trắng Toàn Bộ: Vẻ Đẹp Thường Bị Che Khuất
Lời Tạm Biệt Với Phong Cách “Toàn Trắng”
Trước đây, tôi từng mê mẩn những chiếc bo mạch chủ màu trắng hơn hẳn so với các phiên bản màu đen truyền thống. Ước mơ của tôi là sở hữu một dàn PC toàn trắng, và việc lắp đặt một chiếc bo mạch chủ trắng tinh là điểm nhấn hoàn hảo cho bộ máy đó. Tuy nhiên, theo thời gian, tôi đã không còn quá chú trọng đến các bo mạch chủ chủ đề trắng, và lý do lớn nhất là tôi không thể nhìn thấy tấm PCB trắng mà mình phải trả thêm tiền để sở hữu.
Khi các linh kiện phần cứng ngày càng trở nên to lớn hơn qua từng năm, chúng có xu hướng che khuất phần lớn bo mạch chủ khỏi tầm nhìn. Do đó, việc nó có màu đen hay trắng cũng không còn quá quan trọng, ngoại trừ có thể là sự khác biệt nhỏ trong cách ánh sáng RGB khuếch tán bên trong vỏ máy. Mặc dù bạn vẫn có thể tìm thấy một số bo mạch chủ trắng có giá tương đương với các lựa chọn khác, nhưng có không ít mẫu mã trên thị trường đòi hỏi mức giá cao hơn chỉ vì yếu tố thẩm mỹ này. Trừ khi tôi đang xây dựng một bộ PC với thiết kế mở (open-air build), tôi sẽ không bao giờ trả thêm tiền để được sở hữu một chiếc bo mạch chủ màu trắng.
Bo mạch chủ Gigabyte B650 Aorus Elite AX ICE với tông màu trắng chủ đạo
2. Cổng Ethernet 10Gb: Tốc Độ Vượt Xa Nhu Cầu
Ngay Cả 2.5GbE Cũng Đã Là Quá Đủ
Hãy thành thật mà nói: hầu hết mọi người không biết phải làm gì với cổng Ethernet 10Gb. Tôi dám cá rằng 99% người dùng sẽ hoàn toàn hài lòng với cổng Gigabit Ethernet (1GbE) trên PC của họ. Tốc độ này đủ nhanh cho các gói Internet phổ biến tại Việt Nam, vốn thường ở mức 100-300Mbps. Cá nhân tôi đang sử dụng gói Internet 200Mbps tại nhà và chưa bao giờ cảm thấy cần tốc độ tải xuống nhanh hơn hay độ trễ thấp hơn. Tôi đang tận hưởng tốc độ tải khoảng 25MB/s và không có ý định nâng cấp lên đường truyền 1Gbps trong tương lai gần.
Mặc dù bo mạch chủ của tôi có cổng 2.5GbE, nhưng cũng chẳng có lý do gì để tôi phải trả tiền cho một gói Internet đắt đỏ để tận dụng hết tốc độ đó. Tôi chưa có hệ thống lưu trữ mạng (NAS), nên các cổng 5GbE hay 10GbE hoàn toàn vô nghĩa đối với tôi. Mạng 10GbE có thể phù hợp với những người dùng chuyên nghiệp xây dựng các hệ thống máy chủ cá nhân (home lab) hoặc những ai có khả năng chi trả cho đường truyền Internet siêu tốc, nhưng đa số người dùng (như tôi) có thể sử dụng cổng 1GbE hoặc 2.5GbE trong nhiều năm mà không gặp bất cứ vấn đề gì.
Cổng Ethernet RJ45 và cáp mạng được cắm vào bo mạch chủ
3. Màn Hình Gỡ Lỗi 7 Đoạn: Tiện Ích Nhưng Không Phải “Thiết Yếu”
Hữu Ích, Nhưng Không Phải Lúc Nào Cũng Cần
Tôi biết nhiều bạn rất đề cao tính năng này, nhưng cá nhân tôi không thấy cần thiết phải có màn hình gỡ lỗi 7 đoạn trên bất kỳ chiếc PC nào của mình. Các đèn LED gỡ lỗi (Debug LEDs) thông thường đã đủ tốt để chẩn đoán những sự cố phần cứng hiếm gặp, còn bất cứ thứ gì “cao cấp” hơn chỉ là một tiện ích bổ sung, không phải là một tính năng bắt buộc. Tôi đã tự chẩn đoán và sửa chữa PC theo cách truyền thống (không cần bất kỳ đèn LED hay màn hình nào) trong nhiều thập kỷ qua, vì vậy tôi đã quen với phương pháp của mình. Chắc chắn, một chút trợ giúp từ bo mạch chủ luôn được đánh giá cao, nhưng tôi sẽ không trả thêm tiền cho nó.
Bạn sẽ không tìm thấy màn hình gỡ lỗi 7 đoạn trên các bo mạch chủ thuộc phân khúc phổ thông hoặc tầm trung. Do đó, bạn chắc chắn sẽ phải trả một khoản phí cao hơn nếu muốn có tính năng này. Đối với những người mới tập lắp ráp PC, đây có thể là một bổ sung hữu ích. Nhưng với những người có kinh nghiệm, họ hoàn toàn có thể tự xử lý mà không cần đến nó, đặc biệt là khi có thể tiết kiệm được một khoản tiền đáng kể.
Màn hình gỡ lỗi 7 đoạn (Debug Display) trên bo mạch chủ MSI MAG X870E Tomahawk
4. Chipset Âm Thanh Cao Cấp: Marketing Hơn Là Giá Trị Thực
Không Cảm Ơn, Tôi Không Cần!
Âm thanh cao cấp là một trong những cách tốt nhất mà các nhà sản xuất bo mạch chủ lừa bạn chi tiêu quá mức. Các chipset âm thanh cao cấp hoặc “âm thanh chuẩn phòng thu” hoàn toàn vô nghĩa đối với tất cả mọi người trừ các tín đồ âm thanh (audiophile), và ngay cả họ cũng hiểu rõ hơn là không nên sử dụng âm thanh tích hợp trên bo mạch chủ. Nếu bạn thực sự quan tâm đến chất lượng âm thanh trên PC của mình, bạn có thể sẽ đầu tư vào một bộ DAC (bộ chuyển đổi kỹ thuật số sang analog) hoặc card âm thanh rời bên ngoài. Khi đó, bất kỳ bộ DAC tích hợp “cao cấp” nào trên bo mạch chủ cũng trở nên dư thừa.
Một chipset âm thanh cao cấp có thể cải thiện chất lượng âm thanh của bo mạch chủ một chút, nhưng đối với người dùng thông thường, điều đó không có nhiều ý nghĩa. Tôi hoàn toàn hài lòng với cách tai nghe không dây của mình xử lý âm thanh phát ra từ PC, vì vậy rõ ràng tôi không phải là đối tượng mục tiêu của tính năng này. Khi tôi bắt đầu tham gia sản xuất video và quản lý kênh YouTube của mình, tôi có thể sẽ quan tâm hơn đến chất lượng âm thanh. Nhưng khi đó, tôi sẽ đầu tư vào một giao diện âm thanh (audio interface) hoặc DAC chuyên dụng thay vì một bo mạch chủ cao cấp.
Các cổng kết nối và khu vực âm thanh tích hợp trên bo mạch chủ MSI
5. VRM “Quá Khủng”: Đừng Giả Vờ Mình Là Chuyên Gia Ép Xung
Đa Số Không Cần VRM Khổng Lồ
VRM (Voltage Regulator Module) của bo mạch chủ là một cách khác mà các nhà sản xuất cố gắng cường điệu hóa tầm quan trọng của bo mạch chủ đối với người dùng phổ thông. Chắc chắn, việc có một VRM chất lượng là cần thiết để cung cấp nguồn điện sạch và ổn định cho các linh kiện của bạn. Tuy nhiên, bạn hiếm khi cần bất cứ thứ gì lớn hơn một bo mạch chủ tầm trung để làm điều đó. Một thiết kế VRM 8 hoặc 10 phase là đủ cho hầu hết người dùng, và bạn thậm chí còn nhận được nhiều hơn thế trên một chiếc bo mạch chủ tầm trung.
Những người duy nhất cần VRM 16 hoặc 20 phase trên bo mạch chủ của họ là những người đam mê công nghệ muốn đẩy các CPU cao cấp nhất của mình đến giới hạn. Những bo mạch chủ này có thể có giá khoảng 500 đô la hoặc thậm chí cao hơn nếu bạn thực sự muốn vung tiền. Ép xung CPU ngày nay không còn phổ biến như trước, vì vậy trừ khi bạn có lý do để đẩy một CPU cao cấp đến giới hạn, bạn sẽ hoàn toàn ổn với một bo mạch chủ bình dân hoặc tầm trung.
Tôi Luôn Rõ Ràng Về Những Gì Mình Cần Trên Bo Mạch Chủ
Khi mua sắm bo mạch chủ tiếp theo, tôi sẽ tìm kiếm một bộ tính năng cụ thể và cần thiết để đảm bảo chiếc PC của tôi có thể sử dụng bền bỉ trong khoảng 5 hoặc 6 năm. Tôi sẽ không lãng phí thời gian hay tiền bạc để bận tâm về các VRM phức tạp, âm thanh cao cấp hay cổng Ethernet 10Gb. Mục tiêu của tôi là không chi quá 200 – 250 đô la cho một bo mạch chủ, vì vậy tôi đã giới hạn phạm vi lựa chọn ngay từ đầu. Nếu bạn đang xây dựng một PC chơi game vào năm 2025 và chọn một CPU 6 nhân cùng một card đồ họa tầm trung, bạn không nên chi quá 200 đô la cho bo mạch chủ của mình — bạn thậm chí có thể tìm được một chiếc bo mạch chủ màu trắng với mức giá đó.
Để tìm hiểu thêm về cách tối ưu chi phí khi build PC hoặc khám phá các thủ thuật công nghệ hữu ích khác, hãy tiếp tục theo dõi các bài viết trên 123thuthuat.com!
