Mạng nội bộ (LAN) không chỉ là cánh cửa giúp máy tính cá nhân của bạn kết nối Internet. Thực tế, chính bộ định tuyến (router) mới là thiết bị cung cấp đường truyền đó, nhưng mạng LAN lại ẩn chứa vô vàn tiềm năng khác mà bạn có thể chưa khám phá. Với khả năng kết nối đa dạng các thiết bị và dịch vụ, mạng LAN tại gia có thể trở thành một trung tâm điều khiển mạnh mẽ, cho phép bạn truy cập mọi thứ từ bất cứ đâu trong ngôi nhà của mình.
Một khi bạn đã đảm bảo mạng LAN được bảo mật khỏi các mối đe dọa bên ngoài và tìm hiểu cách mở rộng kết nối an toàn ra thế giới bên ngoài, đã đến lúc biến mạng nội bộ của bạn thành một công cụ đa năng, mang lại nhiều tiện ích thiết thực cho cuộc sống số.
8 Tiện Ích Đỉnh Cao Bạn Nên Khai Thác Từ Mạng LAN Tại Nhà
1. Chơi Game Đa Người Chơi (LAN Party)
Mạng LAN là môi trường lý tưởng để tổ chức các buổi chơi game đa người chơi (LAN party), nơi tốc độ cao của kết nối Ethernet đảm bảo mọi game thủ đều có trải nghiệm mượt mà với server game. Bạn sẽ cần một giải pháp để lưu trữ các máy chủ game này, nhưng với phần cứng hiện đại, việc này khá dễ dàng với bất kỳ máy tính nào, hoặc thậm chí bạn có thể tận dụng thiết bị lưu trữ gắn mạng (NAS) của mình.
Ngoài ra, bạn chỉ cần đủ dây Ethernet cho tất cả mọi người (hoặc một mạng Wi-Fi mạnh mẽ) và đảm bảo nguồn điện ổn định cho mỗi máy tính. Đây có thể là phần phức tạp nhất, vì hầu hết các mạch điện gia đình ở Việt Nam thường có giới hạn nhất định, chỉ cho phép kết nối an toàn khoảng ba hoặc bốn máy tính chơi game cấu hình cao.
2. In 3D Từ Xa Tiện Lợi
Một trong những tính năng tiện lợi nhất của các mẫu máy in 3D hiện đại là khả năng gửi tệp tin in qua mạng LAN. Nhưng không chỉ dừng lại ở việc gửi tệp và bắt đầu in từ xa, việc kết nối máy in 3D vào mạng nội bộ còn mang lại nhiều lợi ích khác. Nhiều mẫu máy mới còn tích hợp camera, cho phép bạn giám sát quá trình in của mình qua mạng, giúp kiểm soát tốt hơn và can thiệp kịp thời nếu có sự cố.
Mặc dù nhiều máy in 3D đời cũ và một số mẫu giá rẻ thiếu kết nối mạng, bạn hoàn toàn có thể nâng cấp chúng. Chỉ với một chiếc Raspberry Pi và tiện ích OctoPrint, bạn có thể bổ sung tính năng quản lý và in ấn qua mạng LAN cho bất kỳ máy in 3D nào tương thích với OctoPrint, mở rộng khả năng và sự tiện lợi đáng kể.
3. Xây Dựng Dịch Vụ Stream Media Riêng
Nếu bạn sở hữu một kho phim, nhạc, hoặc chương trình truyền hình vật lý đã sưu tầm qua nhiều năm, tại sao không số hóa chúng và tạo dịch vụ stream nội dung của riêng mình? Bạn có thể thiết lập Jellyfin, phần mềm máy chủ stream media phổ biến, trên một máy tính cũ, thiết bị NAS, hoặc thậm chí trên máy tính chính của bạn khi mới bắt đầu làm quen.
Tuy nhiên, chúng tôi khuyên bạn không nên để Jellyfin chạy trên máy tính chính quá lâu. Việc chuyển giao nhiệm vụ máy chủ media sang một thiết bị chuyên dụng trên mạng LAN sẽ giúp mọi người trong nhà dễ dàng truy cập nội dung hơn, đồng thời không làm ảnh hưởng đến tốc độ Internet của máy tính chính khi người dùng khác đang xem video.
4. Lưu Trữ và Sao Lưu Dữ Liệu Tập Trung
Cuộc sống số của chúng ta tạo ra hàng tấn dữ liệu mỗi ngày, và mặc dù không phải mọi byte đều quý giá, nhưng việc sao lưu vẫn rất quan trọng phòng trường hợp thiết bị của bạn gặp sự cố. Một giải pháp sao lưu tập trung trên mạng LAN, như thiết bị NAS cùng phần mềm tự động sao lưu định kỳ, là một trong những cách tốt nhất để chống lại việc mất dữ liệu không thể khôi phục.
Điều này cũng đặc biệt hữu ích khi thiết lập các thiết bị mới, cho phép bạn di chuyển dữ liệu sang máy tính xách tay hoặc điện thoại mới một cách tương đối dễ dàng, mà không phải mất công tìm kiếm từng mục trong cấu trúc thư mục của thiết bị cũ. Mặc dù bạn vẫn cần một giải pháp sao lưu ngoài trang web (off-site backup) để tuân thủ quy tắc sao lưu 3-2-1, nhưng thiết bị lưu trữ trên mạng LAN là một phần quan trọng của giải pháp tổng thể.
5. Chạy VPN Cấp Độ Mạng
Việc chạy VPN trên từng thiết bị riêng lẻ trong mạng gia đình là một khởi đầu tốt để bảo vệ dữ liệu, nhưng giải pháp mạnh mẽ hơn đến từ việc thiết lập một VPN cấp độ mạng, như Tailscale hoặc WireGuard, để đảm bảo mọi thiết bị sử dụng kết nối đó đều được bảo vệ.
Cấu hình OpenVPN trên pfSense để bảo vệ mạng LAN gia đình
Điều này giúp mã hóa dữ liệu truyền đi, khiến các cuộc tấn công trung gian (MITM) chỉ thu được dữ liệu đã mã hóa và vô dụng. Hơn nữa, nó cho phép bạn truy cập mạng LAN của mình một cách an toàn từ bên ngoài, giữ cho bạn và dữ liệu của bạn an toàn hơn dù bạn ở bất cứ đâu.
6. Lọc Quảng Cáo và Nội Dung Toàn Mạng với Pi-hole
Cuộc chiến không ngừng giữa các trình chặn quảng cáo và các công ty quảng cáo sẽ không sớm kết thúc. Tuy nhiên, không chỉ quảng cáo phiền toái mà bạn có thể loại bỏ khỏi mạng LAN của mình bằng cách biến một chiếc Raspberry Pi thành máy chủ DNS.
Giao diện Pi-hole hiển thị trên điện thoại Android, minh họa khả năng chặn quảng cáo
Bạn cũng có thể thêm các kiểm soát nội dung mạnh mẽ, ẩn đi những phần không mong muốn của Internet khỏi mạng gia đình, đặc biệt hữu ích cho việc quản lý truy cập của trẻ em. Việc chặn các trang web độc hại cũng giúp giữ mạng của bạn an toàn hơn, vì đó là nguồn lây nhiễm phần mềm độc hại phổ biến. Hơn nữa, việc tự vận hành máy chủ DNS còn giúp ngăn chặn nhà cung cấp dịch vụ Internet (ISP) theo dõi các yêu cầu DNS của bạn, một lợi ích bảo mật đáng giá.
7. Đánh Thức Máy Tính Từ Xa (Wake-on-LAN)
Wake-on-LAN (WoL) là một công cụ hữu ích khác được kích hoạt khi máy tính của bạn kết nối với mạng LAN có dây, vì rất ít bộ điều hợp Wi-Fi hỗ trợ tính năng này. Khi được bật, bạn có thể sử dụng WoL để đánh thức máy tính từ chế độ ngủ ở bất cứ đâu trên thế giới. Điều này rất tiện lợi nếu bạn cần truy cập hoặc chuyển một số tệp đến máy tính xách tay của mình khi đang ở ngoài, nhưng khả năng của nó còn nhiều hơn thế.
Bạn có thể bật máy tính và các thiết bị lưu trữ trước khi ra khỏi giường để chúng khởi động xong vào lúc bạn sẵn sàng bắt đầu làm việc. Hoặc nếu bạn là nhà sản xuất âm nhạc, hãy sử dụng WoL để bật phần mềm DAW và tải chuỗi xử lý âm thanh trước khi bạn đến phòng thu. Đây thực sự là một tính năng tiết kiệm thời gian đáng kể khi được sử dụng đúng cách.
8. Biến Mạng LAN Thành Hệ Thống An Ninh Gia Đình
Trong khi chúng ta đều nhận thức được tầm quan trọng của việc bảo mật mạng LAN và các thiết bị nhà thông minh, bạn có biết rằng mạng Wi-Fi không dây (WLAN) cũng có thể được sử dụng như một thiết bị an ninh gia đình?
Bộ chia mạng Wi-Fi mesh Spectrum, được sử dụng trong hệ thống an ninh gia đình
Một số bộ kit Wi-Fi mesh, như của Plume, có thể được sử dụng làm thiết bị phát hiện xâm nhập, cho thấy liệu có ai đó đang di chuyển trong nhà bạn mà không được phép hay không. Các nhà nghiên cứu cũng đã chứng minh rằng các thiết bị Wi-Fi thương mại (thông qua IEEE Access) có thể được sử dụng theo cùng một cách, tận dụng thông tin lớp vật lý (PHY layer) để phát hiện sự di chuyển của con người.
Dù tốc độ mạng gia đình của bạn là bao nhiêu, bạn đều có thể lưu trữ hoặc truy cập một lượng lớn các dịch vụ và thiết bị từ đó. Mạng LAN không chỉ đơn thuần là công cụ kết nối máy tính và các thiết bị khác của bạn với Internet rộng lớn, mà còn có thể trở thành một công cụ thiết yếu cho năng suất, giải trí và bảo mật trong ngôi nhà của bạn. Hãy bắt đầu khám phá và tận dụng tối đa tiềm năng mạng LAN của bạn ngay hôm nay!
